به دعاوی اطلاق می گردد که در پی وقوع رفتارمجرمانه مطرح می گردد و مجازات مجرم از محکمه درخواست می گردد و پس از ثبت شکایت بدوا مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا و سپس محاکمه در دادگاه انجام می پذیرد و به این لحاظ که با حقوق و آزادیهای افراد در ارتباط است از اهمیت دوچندانی برخوردار است.

به دعاوی گفته میشود که اقامه ی آن در محکه با پیش شرط درخواست اشخاص حقیقی یا حقوقی همراه باشد که انواع مختلفی از قبیل دادخواست های مرتبط با عقود و قراردادها، دادخواست اسناد سجلَی، دعاوی خانوادگی، دعاوی تجاری و امورحبسی و … منقسم می گردد.

آن دسته از دعاوی که موضوع آنها املاک می باشد دعاوی ملکی می تواند بصورت حقوقی و یا کیفری مطرح شوند مانند الزام به تنظیم سند رسمی و یا خلع ید و یا جعل اسناد ملکی با هدف کلاهبرداری و یا تغییر کاربری اراضی کشاورزی بدون اخذ مجوز از واحدهای اداری و سازمانهای واجد صلاحیت

در سیستم حقوقی ایران دعاوی خانوادگی از انواع دعاوی حقوقی می باشدکه بطور تخصصی در دادگاهی تحت عنوان دادگاه خانواده رسیدگی می شوند. رسیدگی در دادگاه های خانواده مطابق اصول آئین دادرسی مدنی بعمل می آید.